De Vlaamse auteur Willem Elsschot is degene die de schrijfmethode ‘schrijven is schrappen’ bedacht (de uitspraak zelf komt van Godfried Bomans). Met de zogeheten Elsschotproef schrap je alle onnodige woorden uit een tekst. In webteksten is dit belangrijker dan ooit.
Schrappen voor het web
De beste (web)teksten zijn kort en bondig. Waarom?
- Het is duidelijker
- Je kunt de tekst beter scannen op relevante inhoud
- Je tekst leest vlotter
- Je tekst is levendiger
- Je tekst is persoonlijker en directer
Schrijven is schrappen een uitdaging
Je zou het inmiddels bekende gezegde ook anders kunnen formuleren: ‘kom tot de kern’. In de praktijk merk ik dat mensen hier moeite mee hebben. Neem een cv. Als ik deze van anderen nakijk, schrap ik zo’n 60% van de inhoud. Wat overblijft is een kernachtig document met alleen de informatie die de toekomstige werkgever nodig heeft.
Ook met sollicitatiebrieven, blogs, folders, flyers en reclame-uitingen zie ik het gebeuren: men gebruikt meer woorden dan nodig. Dat is zonde, want daardoor worden je teksten (of: wordt je cv) misschien niet gelezen. Hoe voorkom je dat?
Leren schrappen
De basis van elke zin bestaat uit een persoonsvorm (in bovenstaand voorbeeld ‘Ik’), een werkwoord (‘bedacht’) en eventueel een lijdend voorwerp (‘deze voorbeeldzin’).
Weetje: de kortst mogelijke Nederlandse zin is ‘U at.’ (via Meesterbrein)
Er zijn vaste valkuilen als het aankomt op langdradig schrijven. Passief taalgebruik is hier het beste voorbeeld van.
Voorbeeld 1: De cijfers worden vermeld in het document.
Onnodig: vermeld
Beter: De cijfers staan in het document.Voorbeeld 2: Uw aanvraag wordt door ons meteen in behandeling genomen.
Onnodig: wordt genomen
Beter: Wij nemen uw aanvraag meteen in behandeling.
De koppelwerkwoorden (zijn, worden, blijven, lijken, schijnen, blijken, heten, dunken, voorkomen) zijn vaak de woorden die je kunt weglaten. Je gebruikt daarna alleen het werkwoord dat overblijft (zoals in voorbeeld 2) of je vervangt het door een ander passend werkwoord (voorbeeld 1).
Na het verwijderen van overbodige werkwoorden schrap je verder tot alleen de essentie overblijft.
Ik
heber lang over nagedacht enhet is meuiteindelijk tochgeluktom een voorbeeldzinte bedenken.Ik
dacht er lang over na enbedachtuiteindelijk tochdeze voorbeeldzin.Ik bedacht deze voorbeeldzin.
Onlangs kwam ik onderstaande afbeelding tegen:
Zonder het woord ‘consumeren’ en zonder ‘Bvd.’ zou de tekst duidelijker zijn (én mooier uitlijnen).
Er zijn nog talloze voorbeelden te bedenken. Bezoek een willekeurige website. Lees een willekeurig artikel. Hoe meer je leest, hoe meer voorbeelden van onnodig woordgebruik je tegenkomt. Het is een leerzame manier van teksten bestuderen.
Schrijven is schrappen in de praktijk
Hoe pas je deze kennis in de praktijk toe?
- Schrijf je tekst zoals je wilt.
- Schrap 30%.
- Schrap nog eens 30%.
De percentages zijn geen vast gegeven, maar kunnen je houvast bieden. Hoe vaker je oefent met tot de kern komen, hoe makkelijker het gaat.
Blijft het lastig? Laat dan eens iemand anders naar je tekst kijken. Laat hem of haar naar hartenlust schrappen. Leg dan de oude en de nieuwe tekst naast elkaar. Door de verschillen te analyseren kom je al snel tot bepaalde conclusies, zoals welke woorden je vaak onnodig toevoegt.